آشنایی با چند اصطلاح در حوزه ادبیات
۱- ﻣﻘﻔّﯽ: ﺑﯿﺘﯽ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻗﺎﻓﯿﻪ ﺑﺎﺷد.
۲- مُصرّع: بیتی که هر دو مصراع آن دارای قافیه باشد.
۳- لطیفهﻫﺎﯼﺍﺩﺑﯽ: ﺳﺨﻨﯽ ﺍﺳﺖ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﻧﮑﺘﻪﺍﯼ ﻟﻄﯿﻒ ﻭ ﻋﺒﺮﺕﺁﻣﻮﺯ ﮐﻪ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺎﯾﻪﺍﺵ ﻃﻨﺰ ﺍﺳﺖ.
۴- ﻧﺜﺮ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﻪ: ﺩﺭ ﻗﻄﻌﺎﺕ ﺍﺩﺑﯽ ﮐﻪ ﺧﯿﺎﻝﭘﺮﺩﺍﺯﯼ ﻭ ﺁﺭﺍﯾﻪﻫﺎﯼﺷﻌﺮﯼ ﺩﯾﺪﻩ ﺷﻮﺩ.
۵- ﻧﺜﺮ ﻗﺪﯾﻢ: ﺑﻪ ﻧﺜﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺍﺯ ﺁﻏﺎﺯ ﻗﺮﻥ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﺎ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ.
۶- ﻧﺜﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ: ﺑﻪ ﻧﺜﺮ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺗﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ.
۷- ﺣﺒﺴﯿﻪ: ﺷﻌﺮﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺳﺮﻭﺩﻩ ﺷﻮﺩ. ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻣﻌﺮﻭﻑ حبسیه: ﻣﺴﻌﻮﺩ ﺳﻌﺪ ، ﺧﺎﻗﺎﻧﯽ ، ﺑﻬﺎﺭ و ﻓﺮﺧﯽ ﯾﺰﺩﯼ.
۸- ﻗﻄﻌﻪﯼ ﺍﺩﺑﯽ: ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﯼ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﮐﻪ ﻣﺜﻞ ﺷﻌﺮ ﺍﺯ ﺗﺨﯿﻞ ﻟﺒﺮﯾﺰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻋﻮﺍﻃﻒ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﯿﺎﻥ ﻣﯽﮐﻨﺪ.
۹- ﻃﻨﺰ: ﺷﻌﺮ ﯾﺎ ﻧﺜﺮﯼ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺧﻨﺪﻩﺁﻭﺭ ﮐﻪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻣﺸﮑﻼﺕ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﯾﺎ ﻋﯿﺒﯽ ﺑﺎﺷﺪ.
۱۰- ﻫﺠﻮ: ﺷﻌﺮ ﯾﺎ ﻧﺜﺮﯼ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﻗﺼﺪ ﺍﻫﺎﻧﺖ ﯾﺎ ﺑﯽﺣﺮﻣﺘﯽ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﺎﺷﺪ.
۱۱- ﻫﺰﻝ: ﺷﻌﺮ ﯾﺎ ﻧﺜﺮﯼ ﮐﻪ ﻫﺪﻓﯽ ﺟﺰ ﺧﻨﺪﺍﻧﺪﻥ ﻭ ﺷﻮﺧﯽ ﻭ ﺳﺮﮔﺮﻣﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ.
۱۲- ﺭﻣﺎﻥ: ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺑﻠﻨﺪ.
۱۳- ﻧﻮﻭﻝ: ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﮐﻮﺗﺎﻩ.
۱۴- ﻓﺎﺑﻞ: ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺣﯿﻮﺍﻧﺎﺕ
۱۵- ﮐﻤﺪﯼ: ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﯾﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﺷﺎﺩﯼﺁﻓﺮﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ.
۱۶- ﺗﺮﺍﮊﺩﯼ: ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﯾﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﺣﺎﻻﺕ ﻏﻢ ﻭ ﺍﻧﺪﻭﻩ ﻭ ﺷﮑﺴﺖﻫﺎﯼ ﯾﮏ ﻗﻬﺮﻣﺎﻥ ﯾﺎ ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﺎﺷﺪ.
۱۷- ﺩﺭﺍﻡ: ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﯾﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﺷﮑﺴﺖﻫﺎ ﻭ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖﻫﺎﯼ ﺗﻠﺦ ﻭ ﺷﯿﺮﯾﻦ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﺎﺷﺪ.
۱۸- ﺩﺧﻞ: ﻭﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﯼ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺷﻮﺩ.
۱۹- ﺗﺼﺮّﻑ: ﻭﻗﺘﯽ ﺍﺯ ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﯼ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺷﻮﺩ.
۲۰- ﺗﻠﺨﯿﺺ: ﺧﻼﺻﻪ ﮐﺮﺩﻥ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﯼ ﮐﻪ ﻫﺪﻑ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﺣﻔﻆ ﺷﻮد.
۲۱- ﺗﺤﺸﯿﻪ: ﺷﺮﺡ ﯾﺎ ﻣﻌﻨﯽ ﻟﻐﺖﻫﺎ ﯾﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﺷﯿﻪ ﺻﻔﺤﺎﺕ.
۲۲- ﺗﺄﻟﯿﻒ: ﮔﺮﺩﺁﻭﺭﯼ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﯾﮏﺟﺎ ﻭ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺪﻭن.
۲۳- ﺗﺼﻨﯿﻒ: ﻧﻮﺷﺘﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﯼ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ ﺍﺯ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺩﯾﮕﺮﺍن
۲۴- ﻗﻄﻊ: ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﮐﺘﺎﺏ ﻣﺜﻞ ﻗﻄﻊ ﺟﯿﺒﯽ، ﻭﺯﯾﺮﯼ، ﺳﻠﻄﺎﻧﯽ، ﺭﺣﻠﯽ، و ﺭﻗﻌﯽ.
۲۵- ﻧﺜﺮ ﺳﺎﺩﻩ ﯾﺎ ﻣﺮﺳﻞ: ﺧﺎﻟﯽ ﺍﺯ ﺁﺭﺍﯾﻪﻫﺎﯼ ﻟﻔﻈﯽ ﻭﺍﺻﻄﻼﺣﺎﺕ ﺍﺳﺖ. ﻣﺎﻧﻨﺪ: ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺑﯿﻬﻘﯽ ، ﻗﺎﺑﻮﺱﻧﺎﻣﻪ و ﺳﯿﺎﺳﺖﻧﺎﻣﻪ.
۲۶- ﻧﺜﺮ ﻣﺴﺠّﻊ ﻭ ﻓﻨّﯽ: ﻧﺜﺮﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﺠﻊ ﻭ ﺍﺳﺘﻌﺎﺭﻩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻭ ﺑﺎ ﺭﻋﺎﯾﺖ ﺍﻋﺘﺪﺍﻝ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺭﻭﺩ. ﻣﺎﻧﻨﺪ: ﻣﻨﺎﺟﺎﺕﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮﺍﺟﻪ ﻋﺒﺪﺍﻟﻠﻪ ، ﮐﻠﯿﻠﻪ ﻭ ﺩﻣﻨﻪ و ﮔﻠﺴﺘﺎﻥ ﺳﻌﺪﯼ.
۲۷- نثر مصنوع و متکلف: نثری که در آن لغات و ترکیبات دشوار، بیش از حد اعتدال به کار رود. مانند: تاریخ جهانگشای جوینی ، مرزباننامه و نفثهالمصدور.
